یکی از ارزش‌های اسلامی در قرآن، «علم و دانش» است.

«... هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ...» (زمر/9)

«آیا دانایان و نادانان با هم برابرند؟»

آیا کسانی که در تحصیل فضایل و آگاهی‌های مفید و مؤثر در کمال خویش گام بر می‌دارند، با گروهی که از حیات جز خواب و خوراک و ... چیزی نمی‌دانند برابرند؟

شکی نیست که برتری و ارجحیت، همانا از آن کسانی است که در راه تحصیل علم گام بر می‌دارند، و ساعت‌هایی را به تعلیم و تعلم سپری می‌سازند و از دیار جهالت ولو چند قدم در شبانه روز به سوی عالم علم و نور،‌ هجرت می‌کنند:

آن را که فضل و دانش و تقوا مسلّم است

هر جـا قـدم نهد قـدش خیـر مقدم است

در پیـشگـاه علـم مقامــی عظیـم نیست

از هر مقام و مرتبه‌ای علم، اعظم است

جـاهــل اگـر چـه یافـت تقـدّم مؤخر است

عـالـم اگـر چـه زاد مــؤخّــر مقـدّم است

جـاهـل بــه روز فـتـنـه ره خـانه گـم کــند

عـالـم چـراغ جامعه و چشم عالم است

 

در دین مقدس اسلام و سیره عملی پیامبر و اهل بیت همواره بر تکریم علما و دانشمندان دین تأکید شده است. چنانکه امام موسی کاظم ـ علیه السّلام ـ فرمود: «عَظِّمِ الْعالِم لِعِلمِهِ وَدَعْ مُنازَعَتَهُ(بحارالانوار، ج78، ص309)؛ عالم را به جهت علمش تعظیم و احترام کن و با او منازعه منما.»

امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: «مَنْ وَقَّرَ عالِماً فَقَدْ وَقَّرَ رَبَّهُ(غررالحکم، ج5، ص351 )؛ کسی که به عالمی احترام نماید، به خدا احترام نموده است.»

پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «اَکْرِمُوا الْعُلَماءَ فَاِنَّهُمْ وَرَثَهُ الْأَنْبِیاءِ فَمَنْ أَکْرَمَهُمْ فَقَدْ اَکْرَمَ اللهَ وَ رَسُولَهُ (نهج‌الفصاحه، حدیث 450)؛ دانشمندان را گرامی دارید که آنها وارثان پیامبرانند و هر که آنان را احترام نماید، خدا و رسولش را احترام نموده است.»

 

انگیزه‌ تکریم علما

این همه تکریم و احترام نسبت به عالمان در فرهنگ دین، بدین جهت است که آنان انسان‌های متعهد، راهنمای مردم، مخالف بدعت‌ها، پاسدار اندیشه‌های ناب، طرفدار حقوق محرومان، روشن کننده‌ی چراغ امید در دل آنان و... هستند وگرنه، این همه تکریم برای کسانی که از تعهد و مسئولیت بهره‌ای نبرده‌اند معنا ندارد.

کسی که اندک آشنایی با تاریخ حوزه‌ها داشته باشد، می‌داند که تنها عالمان الهی بوده‌اند که از میان مردم برخاسته‌اند و همراه آنان زندگی کرده‌اند و در غم و شادی شریک آنان بوده‌اند و هر جا خطر و دشواری بوده است، ‌خود را سپر بلا نموده و از شرافت و عزت مردم دفاع کرده‌اند.

اینها و صدها ویژگی دیگر، زمینه‌ی تجلیل و تکریم از علمای صالح و راستین را فراهم نموده است.

 

امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: «مَنْ وَقَّرَ عالِماً فَقَدْ وَقَّرَ رَبَّهُ کسی که به عالمی احترام نماید، به خدا احترام نموده است.»

چگونه به علما احترام کنیم؟

1ـ با تکذیب نکردن آنان:

گفته‌ی علما را به مجرد این که با فکر و عقیده‌ی شما جور در نمی‌آید، تکذیب نکنید.

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: در برابر عالم زیاد نگویید که«قال فُلان و قال فُلان خلافاً لقوله(اصول کافی، ج1، ص37 ؛ فلان عالم چه فرموده و فلان عالم دیگر چه مطلبی بر خلاف گفته‌ی شما فرموده است.»

 

2ـ با خدمت کردن به آنان:

علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: «إذا رَأَیْتَ عالِماً فَکُنْ لَه خادِماً(میزان الحکمه، ج6، ص489)؛‌ اگر عالمی را دیدی به او خدمت کن.

 

3ـ با دیدار و زیارت آنان:

پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «مَنْ زارَ الْعُلَماء فَقَدْ زارَنِی وَ مَن جالَس الْعُلَماء فَقَد جالَسَنِی وَ مَنْ جالَسَنِی فَکَأَنَّما جالس رَبِّی(میزان الحکمه، ج6، ص489) ؛ کسی که به دیدن علما برود، گویا به دیدن من آمده و کسی که همنشین علما شود، گویا همنشین من شده و کسی که همنشین من باشد، گویا همنشین خداوند و مأنوس با اوست.»

و در روایت دیگر، پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود: «زیارت کردن علما نزد خدا محبوب‌تر است از هفتاد حج و عمره‌ مقبول و خداوند هفتاد درجه، مقام زائر علما را بالا می‌برد و رحمتش را بر او نازل می‌کند.» (عدةالداعی، ص66)

 

4ـ بیشتر شنیدن:

امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: «إذا جَلَسْتَ إلی عالِم فَکُنْ عَلی اَنْ تَسْمَعَ أحْرص مِنْکَ عَلی أن تَقُول(بحارالانوار، ج2، ص43، ح11)؛ هرگاه با دانشمندی همنشین شدی، سعی کن بیشتر از آن که سخن بگویی، گوش کنی.» (محمود اکبری، احترام و تکریم، ص 141 )

 

نوشته شده در جمعه 89/2/31ساعت 6:9 عصر توسط احمد نظرات ( ) | |