*به نام نامیه نامی که جز او نامی نیست*
با وجود امکانات و ابزار جدید چرا باز هم در رویت هلال مشکل وجود دارد؟ این سوالی است که مکرر از سوی مردم پرسیده میشود. اما چه عواملی در رویت هلال تاثیر دارند؟ ماه قمری یک بار گردش کره ماه به دور زمین و سال قمری، 12 بار گردش به دور زمین است. بر اساس روایت صوموا لرویته و افطروا لرویته (... با رویت هلال روزه بگیرید و با رویت هلال افطار (فطر) کنید ...) که از معصومین (ع) رسیده است غالب فقهای عظام معیار شروع ماههای قمری را بر رویت هلال یا هلال قابل رویت یا رویتپذیر بودن آن قرار دادهاند. البته دلایل و مباحث تخصصی در حوزه علم فقه و اصول، برای بیان علت و دلیل معیارهای آغاز ماه قمری از حوصله این مقاله و مخاطبان آن خارج است. در اینجا صرفا به نتایج این مباحث و معیارها اشاره خواهد شد. امکان رویت هلال در غروب روز بیست و نهم ماه قمری ملاک است والا اگر در این روز هلال رویت نشود یا قابل رویت نباشد؛ روز سیام، روز آخر ماه است. چه در غروب آن هلال رویت شود یا نه. به هرحال هر ماه قمری، یا 29 روز است یا 30 روز نه بیشتر و نه کمتر. البته ملاک قوانین و احکام شرعی مناطقی از کره زمین است که شب و روز در تمام سال به صورت طبیعی وجود داشته باشد. در مناطق قطبی که شب و روز با دیگر مناطق زمین متفاوت وظیفه مکلفین عمل به نزدیکترین افق طبیعی است. مهمترین عامل تعیینکننده در رویت هلال و آغاز ماههای قمری، افق است. هر نقطهای روی کره زمین افق مخصوص به خودش را دارد. که تسامحا میشود برای هر شهری افق مخصوص در نظر گرفت. البته برای تعیین افق آن شهر هم الزاما یک نقطه از آن شهر را انتخاب میکنند. براین اساس معیار متخصصین دینی و فقهای عظام در رویت هلال براساس افق مشخص میشود. برخی از مراجع و فقها رویت هلال را در هر افق مخصوص همان افق و مناطق مشترک با آن، قابل اثبات میدانند و یعنی اگر هلال در منطقهای رویت شد فقط برای همان منطقه و مناطق نزدیک به آن قابل قبول است. برخی دیگر از مراجع هلال را در هر نقطهای از کره زمین که رویت شود قابل اثبات برای تمام نقاط کره زمین میدانند. برخی از مراجع که معیار اخیر را پذیرفتهاند مشترک بودن در جزیی از شب با منطقه رویت را نیز شرط نمودهاند. در این خصوص راههای اثبات رویت هلال فقط دیدن آن نیست؛ اگر خبر دیدن شدن هلال در غروب روز بیست و نهم به طور فراگیر منتشر شود به طوری که در اصطلاع شیاع حاصل شود؛ برای کسانی هم که هلال را ندیدهاند قابل پذیرش است. همچنین اگر فقط دو نفر مرد عادل شهادت دهند که هلال را دیدهاند برای کسی که هلال را ندیده است قابل پذیرش است. برخی از مجتهدین، حکم حاکم (مجتهد جامعالشرایط) را نیز برای پدیرش دیده شدن هلال کافی میدانند، هرچند که حاکم شخصا ندیده باشد و از راههای دیگر برایش یقین به رویت هلال حاصل شده باشد. البته عدهای از مراجع به دلیل برخی اشتباهات تقویمی که در گذشته از سوی تقویمنویسان رخ داده است؛ به طور مطلق این مورد را قبول ندارند. آنچه بر گستردگی معیارها و ملاکهای در رویت هلال اضافه میکند تقسیمبندی تمامی موارد بالا به رویت با چشم مسلح و غیر مسلح است. در تمامیگروههای فوق، فقهایی هستند که دیدن هلال با چشم مسلح را برای اثبات اول ماه کافی میدانند چه این رویت با تلسکوپ باشد یا با دوربین و برخی نیز هستند که مطلقا رویت با ابزار را قبول ندارند. با توجه به تمامیآنچه گفته شد و گفته نشد تقریبا به ازای تمامیمراجع عظام حفظهم الله تعالی، ملاک و معیار در رویت هلال وجود دارد. این گستردگی آرا در دیگر موضوعات فقهی هم وجود دارد و شاید در موردی مثل حج بسیار گستردهتر از رویت هلال باشد اما در مورد هلال چون یک موضوع عمومیو فراگیر است به نظر موضوع مهمتر جلوه مینماید. باید توجه داشت به غیر از مورد پذیرش رویت در یک نقطه برای کل کره زمین، آنچه در صورت پذیرش هریک از معیارهای بالا ایجاد میشود؛ موجب آغاز هرماه قمری در دو روز مختلف برای نقاط مختلف کره زمین است. نکته دیگری که جا دارد در این جا به آن اشاره کرد تشکیل گروههای رصدی آموزش دیده توسط دفاتر برخی مراجع بزرگوار است. این موضوع به خصوص در سالهای اخیر موجب شده تا موضوع رویت هلال با دقت بیشتری مورد توجه قرار گیرد. مگر اینکه برخی از متخصصین و فقها و مجتهدین از نظرات خود دست بردارند که این نیز از لحاظ شرعی و حتی عرفی قابل قبول نیست.رویت هلال از منظر فقهی
:قالبساز: :بهاربیست: |