آیا زیارت عاشورا قابل اعتماد است

آیا زیارت عاشورا واقعا یک حدیث معتبر و کلام امام معصوم علیه السلام است. این سوالی است که برای برخی براساس خدشه‌هایی که در آن می‌شود به وجود آمده است. چراکه در وثاقت برخی از راویان آن شبه‌هایی وارد شده است. این نوشتار بر آن است تا این موضوع را بررسی نماید.

مقدمه:

پیش از آغاز بحث لازم است چند نکته تذکر داده شود:

1- برای مشخص شدن اینکه آیا روایتی واقعا کلام امام معصوم است یا نه باید کسانی که آن را بیان کرده‌اند بررسی شوند.

این موضوع برای مسلمانان بخصوص شیعیان چنان مهم بوده است که در پی آن دانشی به نام علم رجال یا همان شخصیت شناسی حدیث بوجود آمده است.

علم رجال به بررسی وضعیت ناقلان احادیث اهل بیت می‌پردازد و مهمترین محورهای آن از این قرار است:

الف – تاریخ و موقعیت زندگی فرد ؛ ب – اعتبار فرد

تاریخ زندگی فرد به این جهت بررسی می‌شود که مشخص گردد وی در چه عصری می‌زیسته است. بنابر این اگر روایتی نقل کرد آیا خودش از امام شنیده است یا این امر ممکن نیست. مثلا اگر در حدیثی آمده باشد که شیخ صدوق از امام رضا نقل کرده است که... ، از آنجا که ایشان هم عصر امام رضا نبوده‌اند قطعا خود از امام نشنیده‌اند پس باید از دیگری شنیده باشد. و این زنجیره آنقدر ادامه باید یابد تا به امام علیه السلام برسد.

در اصطلاح به این زنجیره، سلسله سند می‌گویند. بررسی سلسله سند بسیار امر مهمی است تا افراد حتما پشت سر هم بوده و علاوه بر آن همدیگر را درک کرده باشند.

اما اعتبار افراد به این علت بررسی می‌شود که مشخص گردد فرد قابل اطمینان بوده و گذشته از اینکه جعل حدیث نکرده، در ضبط و نقل حدیث نیز دقیق بوده است. که در اصطلاح به این کار بررسی وثاقت راوی گویند.

2- نکته‌ای که بسیار در اعتبار محتوایی و سندی حدیث مهم است، عمل دانشمندان و بخصوص دانشمندان قرون اولیه اسلام است. بنابر این قاعده، هرگاه روایتی که اکنون در دست ماست از نظر علم رجال ضعیف باشد اما غالب دانشمندان آن را معتبر دانسته و مطابق آن عمل کرده باشند. آن روایت به اعتبار عمل دانشمندان، معتبر تلقی می‌شود. چرا که حتما سندی که در دست ماست به گذشت زمان مخدوش شده و در اصل که در دست دانشمندان پیشین بوده مخدوش نبوده که اگر اینگونه بود قطعا آنان نیز آن را کنار می‌زدند.

در اصطلاح، در این باره گفته می‌شود: عمل علما جبران کننده ضعف سند است.

اما زیارت عاشورا:
برخی در سند زیارت عاشورا خدشه کرده و گفته‌اند بعضی از راویان آن مورد اعتماد نیستند.

گذشته از آن که این زیارت عالی مورد اتفاق دانشمندان بوده و علما در طول تاریخ به آن عمل کرده‌اند. سند آن نیز بررسی شده و صحتش احراز گردیده است.

در ادامه تحقیقی از آیت الله عظمی شبیری زنجانی که یکی از فقهای برجسته بوده و در علم رجال بسیار شهرت دارد تقدیم حضور می‌گردد که در پاسخ نامه‌ای مبنی بر کنکاش سند این زیارت نگاشته‌اند.

ترجمه نامه‌ی رسید:

حضور مرجع بزرگ آیت الله شبیری زنجانی:

با سلام و تحیت

از آنجایی که برای برخی از مومنان شبهه‌هایی در خصوص زیارت عاشورا ایجاد شده است، لطفا نظر خود را در خصوص صحت و سقم سند آن بیان فرمایید.

والسلام علیکم و رحمة الله

دعاگوی شما: رحیم غبرایی

از تبریز 10/1/1386

ترجمه نامه‌ی ارسالی:

باسمه تعالی

گذشته از تاییدات غیبی معتبر که موید زیارت عاشورایند، سندی که در کتاب "مصباح المجتهد" برای آن ذکر شده است، سندی صحیح است.

نتیجه تحقیق در آن مبنی بر این است که : در این کتاب بعد از بیان زیارت حضرت سید الشهدا از علقمه آمده است که : "محمد بن خالد طیالسی از زبان سیف بن عمیره نقل کرده است که وی گفت: همراه صفوان بن مهران جمّال و گروهی از یارانمان به نجف اشرف رفتیم. و پس از زیارت، صفوان رو به سمت امام حسین (کربلا) کرد و به ما گفت: «از همین بالا سر حضرت امیر مومنان علیه السلام امام حسین را زیارت می‌کنیم. من با امام صادق علیه السلام بودم که او به سوی حضرت حسین علیهما السلام اشاره کرد». سیف ‌می‌گوید: آنگاه صفوان شروع به خواندن زیارتی کرد که علقمه از محمد بن حضرمی و او از امام باقر علیه السلام در روز عاشورا نقل کرده بود."

ظاهر این عبارت می‌‌رساند که حضرت صادق علیه السلام با همین زیارتی که علقمه از امام باقر نقل کرده، اشاره نموده و زیارت کرده است.

در سند یاد شده، هیچ شکی در وثاقت (مورد اطمینان بودن) سیف بن عمیره و صفوان بن مهران نیست [و در کتب رجالی به وثقات ایشان تصریح شده است]، اما دو نکته باید ارزیابی شود:

الف – ارتباط با محمد بن خالد یا همان طرق به وی (یعنی کلام محمد بن خالد از کجا یا توسط چه کسی به ما رسیده است؟)

ب - وثاقت خود محمد بن خالد (یعنی آیا محمد بن خالد فرد قابل اطمینان و راستگویی هست؟)

نکته اول یا همان طرق به محمد بن خالد را با دو بیان می‌توان اثبات کرد:

بیان اول: با بررسی سند و بخصوص عبارت "رَوَی محمدُ بنُُ خالد..." [یعنی محمد بن خالد گفته است...]– و به شکل "رُوِیَ عن محمدِ بنِ خالد" [از محمد بن خالد نقل شده است...] نبودن آن - مشخص می‌شود که در نزد شیخ طوسی نسبت این روایت به محمد بن خالد طیالسی ثابت بوده است. و همین در اعتبار این سند از این جهت کافی است.

بیان دوم: به ظاهر این حدیث [مستقیما] از کتاب محمد بن خالد اخذ شده است. در کتاب "الفهرست" کتابی به وی نسبت داده شده است که از طرق حسین بن عبید الله غضائری و او از احمد بن محمد بن یحیی عطار و او نیز از پدرش و وی از محمد بن علی بن محبوب و محبوب از محمد بن خالد روایت کرده است.

همه‌ی این یادشدگان از بزرگان و معتمدان شیعه هستند. بخصوص احمد بن محمد بن یحیی عطار که از مشایخ اجازه نیز بوده است. مشایخ اجازه‌ای که بنابر تحقیق در قله وثاقتند.

اما نکته دوم یا همان وثاقت محمد بن خالد که امور متعددی بر آن دلالت دارد:

1- نقل روایت توسط محمد بن علی بن محبوب که از بزرگان شیعه است از محمد بن خالد. این امر دلیل اعتماد وی به محمد بن خالد است و مورد وثوق بودن اوست.

2- دست یابی بزرگان مورد وثوق به کتابهای گروهی از راویان مانند سیف بن عمیره و محمد بن معروف و رزیق بن زبیر از طرق طیالسی.

[برای نمونه دانشمندی چون] محمد بن جعفر رزّاز که از بزرگان مورد اعتماد شیعه است از طرق طیالسی کتابهای آن دو را روایت کرده است که این دلیل بر اعتماد رزاز به طیالسی است.

[نمونه دیگر] روایت کتاب رزیق توسط عبد الله بن جعفر حمیری از طرق محمد بن خالد.

همچنین بن زیاد اصول بسیاری را از طرق طیالسی روایت کرده است (بن زیاد با آنکه واقفی است اما مورد وثوق شیخ و نجاشی است).

3- روایت بسیاری دیگر از راویان مورد اعتماد و اجلّاء ثقات از طیالسی علاوه بر موارد یاد شده. [مانند] :

سعد بن عبد الله ؛ سلمة بن خطاب که بظاهر ثقه است ؛ پسرشعبد الله بن محمد بن خالد ؛ علی بن ابراهیم و علی بن سلمیان رزازی ؛ محمد بن حسن صفار ؛ محمد بن حسین ؛ معاویة بن حکیم.

آنچه یاد شد، از قویترین نشانه‌های وثاقت طیالسی است. شایان ذکر است که حتی ابن غضائری که معروف است به اشتباه بسیاری از ثقات را جرح کرده است، درباره طیالسی، جرحی از وی نرسید است.

بنابر این در مورد اعتماد بودن طیالسی هیچ شکی نیست. لذا سند زیارت عاشورا از این طریق صحیح و بدون خدشه است.

موسی حسینی شبیری زنجانی

بیستم/جمادی الاولی/1428

تصویر نامه :

صفحه اول

صفحه دوم

نوشته شده در دوشنبه 88/9/23ساعت 8:58 صبح توسط احمد نظرات ( ) | |

بهترین اعمال بعد از واجبات

بهترین اعمال بعد از واجبات

عن الرّضا علیه‎السلام :

لیـس شـَىء مِـن اْلاعْمـالِ عنـد الله عزّوجلّ بعدَ الفـرائض أفضل مِن إدْخـالِ السُّرور علَى المؤمن؛ بعد از انجام واجبات، کارى بهتر از ایجاد خـوشحالى براى مومن، نزد خداوند بزرگ نیست . (1)

نتیجه خدمت به مؤمن

مَـن فـرّج عن مـومـن فـرّج الله عَن قَلبه یـَوم القیمة؛ هر کس اندوه و مشکلى را از مومنى برطرف نماید خداوند در روز قیامت انـدوه را از قلبش برطرف سازد .(2)

حسن ظن به خدا

أحسـن الظّن بالله فانّ مَن حسـن ظنّه بالله کان عنـد ظنّه وَ مَن رَضى باْلقَلیل مِنَ الرّزق قُبلَ مِنه الیَسیر مِن العمل وَ مَن رَضى بالیَسیر مِن الحلال خفّت مؤونته و نعم اهله وَ بصّره الله دار الدّنـیا وَ دَواءهـا وَ أخـرَجه منها سـالِماً إلى دارالسّلام؛ به خداوند خوش‎بین باش، زیرا هر کس به خدا خوش‎بین باشد، خدا با گمان خـوش او همراه است و هر کس به رزق و روزى اندک خشنود باشد، خـداوند به کردار اندک او خشنود باشد و هر کس به اندک از روزى حلال خشنود باشـد، بارش سبک و خانـواده‎اش در نعمت باشد و خـداوند او را به دنیا و دوایـش بینا سازد و او را از دنیا به سلامت به دارالسلام بهشت می‎رساند.(3)

بدترین مردم
إنّ شـرّ النـّاس مـَن مَنع رفـدَه، وَ أکل وحـدَه، وَ جلـدَ عبـدَه؛ به راستـى که بـدترین مردم کسى است که یارى‎اش را (از مردم) باز دارد، و تنها بخورد، افراد تحت امرش را بزند. (4)

حقیقت توکل

سئل الرضـا علیه‎السلام: عن حـد التـوکل؟ فقـال: أن لا تَخـافَ أحـدً إلاّ الله؛ از امام رضا علیه‎السلام از حقیقت تـوکل سـوال شـد، فرمـود: این که جز خدا از کسـى نترسى .(5)

سلاح پیامبران
عن الرضا علیه‎السلام انه کـان یقـول لاصحـابه: علیکم بسِلاح اْلانبیاء .

فقیل: وَ ما سلاحُ اْلانبیاء؟ قال: الدعاء .

حضـرت رضا(علیه‎السلام) همیشه به اصحاب خـود مـى‎فـرمود: بر شما باد اسلحه پیامبران پرسیدند: اسلحه پیـامبـران چیست؟ فـرمـود: دعا . (6)

صله رحم با کمترین چیز
صِلْ رحمک وَ لَـوْ بشَربَة مِن ماءٍ وَ أفضَل مـا تُوصل بِه الـرّحـِم کفُّ الاذّى عنها؛ پیوند خـویشـاوندى را برقرار کنید گر چه با جرعه آبى باشد، و بهترین پیوند خـویشـاونـدى، خـوددارى از آزار خـویشـاونـدان است.(7)

نتیجه کار خوب و بد و آشکار و پنهان داشتن آنها
الـمستتر بـالـْحسنه یـَعـدلُ سبعین حسنة، وَ الْمذیع بالسّیئة مَخذُول، وَالمُستتر بالسّیئَة مغفوُر لَه؛ پنهان کننده کار نیک (پاداشش) برابر هفتاد حسنه است. و آشکار کننده کار بد سـرافکنـده است، و پنهان کننـده کـار بـد آمـرزیـده است.(8)

پی‎نوشت‎ها:

1- بحارالانوار، ج 78، ص 347 .

2- اصول کافى، ج 3، ص 268 .

3- تحف العقول، ص 449 .

4- تحف العقول، ص 448 .

5- تحف العقول، ص 445 .

6- اصـول کـافـى، ج 4، ص 214 .

7- تحف العقول، ص 445 .

8- اصول کافى، ج 4، ص 160 .

نوشته شده در شنبه 88/8/16ساعت 12:22 عصر توسط احمد نظرات ( ) | |

آداب دعا

آداب دعا

آداب دعا کردن

1- بسم‏الله گفتن؛ پیامبرخدا (صلی‏الله علیه واله وسلم): هر دعایی که با «بسم‏الله الرحمن‏الرحیم» آغاز گردد رد نمی‏شود.

2- تمجید خداوند؛ پیامبر خدا (صلی‏الله علیه واله وسلم): هر دعایی که با تمجید (خدا) آغاز نشود بی‏نتیجه می‏ماند.

3- صلوات فرستادن بر محمد و خاندانش؛ امام صادق علیه‏السلام: دعا پیوسته در حجاب است. تا آنگاه بر محمد و خاندان محمد صلوات فرستاده شود .

4- شفیع قرار دادن صالحان؛ امام کاظم (علیه‏السلام): هر گاه خواستی از خداوند حاجتی طلب کنی، بگو خدایا! به حق محمد و علی از تو کمک می‏خواهم؛ زیرا که آن دو نزد تو ارزشمند هستند.

5- اعتراف به گناه؛ امام صادق علیه‏السلام: (در دعا) ابتدا باید خدا را ستود، سپس به گناه خود اعتراف نمود و آن گاه حاجت را خواست.

6- درخواست با عجز؛ امام حسین علیه‏السلام: رسول خدا (صلی‏الله علیه واله وسلم) در هنگام درخواست و دعا مانند بینوایی که غذا می‏طلبد دستانش را بالا می‏برد.

7- پافشاری؛ امام باقر علیه‏السلام : به خدا سوگند هیچ بنده‏ی مومنی در حاجت خود به درگاه خداوند عزّ و جل اقرار نورزد، مگر آنکه حاجتش را برآورد.

8- زیاد شمردن خواسته، پیامبر خدا (صلی‏الله علیه واله وسلم): از خداوند بخواهید؛ و زیاد بخواهید، زیرا هیچ چیز برای او زیاد و بزرگ نیست.

9- بلند همتی در خواهش؛ امام علی (علیه‏السلام)، در وصیت خود به فرزندش حسن (علیه‏السلام): باید برای خود آن چیزی را (از خدا) بخواهی که جمال و نیکی آن برایت بماند و آزارش از تو دور ماند مال و ثروت برای تو نمی‏ماند و تو نیز برای آن نخواهی ماند.

10- دعا کردن برای همه؛ پیامبر خدا (صلی‏الله علیه واله وسلم) هر گاه شخصی دعا می‏کند، برای همه دعا کند، زیرا این دعا زودتر قبول می‏شود.

11- دعای پنهانی؛ پیامبر خدا (صلی‏الله علیه واله وسلم): یک دعایی پنهانی برابر است با هفتاد دعای آشکار.

12- دعای گروهی؛ امام صادق علیه‏السلام هر گاه چهار نفر گرد هم جمع شوند و برای مطلبی به درگاه خدا دعا کنند دعای آنها حتماً اجابت می‏شود.

13- خوشبین بودن به اجابت دعا؛ امام صادق (علیه‏السلام): چون دعا کنی خیال کن که حاجت برآورده شده.

14- انتخاب زمان مناسب؛ پیامبر (صلی‏الله علیه‏و اله وسلم): بهترین زمان برای این که خداوند عزّ و جل را بخوانید سحرگاهان است.

م. خرازی

نوشته شده در پنج شنبه 88/6/19ساعت 9:45 صبح توسط احمد نظرات ( ) | |